Czy Pałac Wierusz-Kowalskich musi być „Pałacem Kultury?

Rafał Wierusz-Kowalski
7 lip
5 minut(y) czytania

Zaktualizowano: 17 lip

Z niepokojem obserwuję, jak Pałac przy ul. Pałacowej w Brwinowie — budynek, który przez lata stanowił istotny punkt odniesienia dla wielu mieszkańców — traci swoją historyczną tożsamość. W oficjalnych informacjach jak i innych wpisach jest nazwany „Pałacem Kultury, co budzi we mnie złość i sprzeciw. Ponadto kojaży się z PRL-owskim symbolem z centrum Warszawy, zupełnie obcym dla naszej lokalnej historii. Nawet Palac Mostowskich był niesławnym ale jednak Pałacem Mostowskich za czasów komuny.

Tymczasem ten pałac to nie tylko obiekt architektoniczny. To dom rodziny Wierusz-Kowalskich, a przede wszystkim Tadeusza Wierusz-Kowalskiego – postaci zasłużonej, której nazwisko powinno być naturalnie i godnie obecne w przestrzeni publicznej. Starsi mieszkańcy pamiętają jeszcze czasy, gdy mówiło się po prostu: „Pałac Wierusz-Kowalskich”. I właśnie takiej nazwy domagam się dla tego miejsca – nie z powodu nostalgii, ale z szacunku dla historii.

Apeluję o upamiętnienie Tadeusza Wierusz-Kowalskiego, nie tylko jako budowniczego pałacu i gospodarza tutejszego parku, ale także inicjatora i dobroczyńcy wielu ważnych inwestycji na terenie Brwinowa. To dzięki jego zaangażowaniu powstał budynek straży pożarnej (dziś już nieistniejący), odnowiona została wieża kościelna, przekazano teren pod budowę szkoły. A w 1939 roku, w dramatycznych dniach września, szpitalem polowym.

Niestety postać Tadeusza przedtawionego w powieści Pani Ałbeny Grabowskiej ma się nijak do osoby prawdziwego Tadeusza Wierusz-Kowalskiego, a jego osobowość i losy są przedstawione wg. mnie w dość ponury sposób. Zapytana o to, autorka sama przyznała w korespondencji ze mną << Faktycznie wątek Pana Rodziny jest najbardziej zmieniony w stosunku do faktów>> szkoda że tak się stało bo to kolejna dezinformacja nt rodziny W-K, sam się na to nabrałem gdzy chciałem uzupełnić strone www.werusz.net o tą gałąź rodziny.

Czy naprawdę można o tym wszystkim zapomnieć?

Warto też przypomnieć, że mieszkańcami tego pałacu byli ludzie zasłużeni dla Polski, których biografie tworzą fascynującą, a dziś niemal zupełnie zapomnianą historię.W pałacu mieszkał m.in. Michał Wierusz-Kowalski, wiceminister rolnictwa w rządzie Felicjana Sławoja Składkowskiego, który czsie wojny służył w 305 Dywizjonie Bombowym „Ziemi Wielkopolskiej i Lidzkiej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego” w randze Kapitana – Flight Leutnant.

Przebywał tu również Tadeusz Wierusz-Kowalski, kuzyn budowniczego pałacu, który pełnił funkcje wicekonsula w Paryżu, Lizbonie i przy Kwirynale. Jego ojciec, prof. Józef Wierusz-Kowalski, był rektorem wydzialu fizyki Uniwersytetu we Fryburgu, przyjacielem Paderewskiego, Józefa i Henryka Sienkiewiczów, a także organizatorem koła pomocy polskim uchodźcom na terenie Szwajcarii. A po powrocie do Polski współzałożycielem Politechniki Warszawskiej i jej wykłądowcą, a później ambasadorem w Turcji.

Warto tu dodać ciekawą anegdotę: Józef Wierusz-Kowalski, wspieral utalentowaną polską studentkę fizyki. Zorganizował dla niej spotkanie z dobrze zapowiadającym się francuskim fizykiem. Ową studentką była Maria Skłodowska. Efektem tego wsparcia było to, że Polska jako pierwsza miała swoją panią profesor na Sorbonie – a świat zyskał dwie Nagrody Nobla.

Najwidoczniej to za mało ... Lepiej "Pałac Kultury"

Tym którzy podjęli decyzję o nazwaniu pałacu Wierusz-Kowalskich Pałacem Kultury dedykuje ten wiersz Jana Brzechwy:

PALAC KULTURY

Gora szczytem strzelala w obloki,

Stal na gorze tej zamek wysoki,

Byla w zamku dziewczyna zamknieta...

Basn te kazdy na pewno pamieta.

To, co bajarz ludowy napisal,

To, co lud w wyobrazni kolysal,

Wkrotce wszyscy ujrzymy na jawie:

Palac z basni powstaje w Warszawie!

Bedzie siegal wysoko do gory,

Tam, gdzie ptaki, obloki i chmury,

Tak jak w basni - nasz Palac Kultury.

O czym niegdys nasz lud tylko marzyl,

Tym go narod - przyjaciel obdarzyl.

W sercu Polski, widoczny z daleka,

Bedzie trwala tak, jak wiara w czlowieka,

Bedzie trwala tak, jak milosc dla dziecka

Bedzie trwala jak PRZYJAZN RADZIECKA.

Dziwi mnie polityka gminy, która – jak się wydaje – dąż y do całkowitego wymazania tego kontekstu. Na terenie pałacu nie znajdziemy dziś ani jednej informacji, że należał do rodziny Wierusz-Kowalskich. Jedyne upamiętnienie – niewielka tablica poświęcona rodzinie – zniknęła ponad rok temu. Gdy zapytałem o jej los, usłyszałem, że „przewrócił ją wiatr” i że „trafiła do piwnicy”.

Pierwsza plansza - "Odbudowa Pałacu"

Druga plansza "Inofrmacje o Wierusz-Kowalskich" stan na 5.07.2025

Rozumiem że miejscowe nie tego typu tablicy jest ponad siły zarówno urzędu gminy jak i OK! Brwinów.

Rozumiem że podobnie upamiętnienie Tadeusza Wierusz-Kowalskiego jego rodziny powodowałby odruch wymiotny pracowników OK! Brwinów i Urzędu Gminy. Czy to kompleks niższości pochodzenia nie wiem już kombinuje na wszystkie strony i jestem bezsilny czasy poddaństwa i przywilejów szlacheckich dawno minęły! Jednak jak widać w mentalności co poniektórych utkwiło to na dobre. Mam nadzieję że tym razem również się mylę.

Napiszcie w komentarzach poniżej czym kieruje się urząd gminy i OK! Brwinów w takiej polityce bo dla mnie to jest po prostu tajemnica włodarze tego miejsca to nie jest wasz obiekt to jest obiekt Brwinowa ani miejsce samowolki!!!! To jest zabawne że w memach szkalujących mnie mówi się że Towarzystwo Przyjaciół Brwinowa to nie jest moja folwark.

Nie jestem pewien, co bardziej mnie boli – fakt, że tak łatwo pozwolono jej zniknąć, czy to, że od tamtej pory nikt nie uznał za stosowne, by zająć się sprawą.

Czy groźba mediatyacji tej sprawy na przykład przez telewizję tel-kab będzie wystarczające?

Piotr Szymon Łoś - dziennikarz radiowy (Polskie Radio RDC, dawniej „Radio dla Ciebie”), którego znam od lat i bardzo wysoko cenię jako prowadzącego i wydawcę licznych audycji publicystycznych, przeważnie poświęconych kulturze, historii i tradycjom regionu Mazowsza, został zaproszony przez u rząd gminy bądź przez oke Brwinów, do relacjonowania w Radiu wydarzeń z brwinowa miał być umiejscowiony przed Pałacem. Ciekawy co by miał powiedzieć o pałacu dotychczasową nazwą i polityki historycznej i kulturowej miasta ...

Na filmikach z prac remontowych, pan Burmistrz mówi o Palacu Wierusz-Kowalskich (do obejżenia na stonie poświęconej Pałacowi), byłem bardzo szczęśliwy, byłem.

Występuję w tej sprawie nie tylko jako członek rodziny Wierusz-Kowalskich, ale także jako Członek Zarządu Towarzystw Przyjaciół Brwinowa i mieszkaniec Brwinowa któremu leży na sercu pamięć i spuścizna historyczna bo taka jest moja chęć i rola w TPB. Mimo, że usłyszałem od bardzo ważnej osobistości Gminy, że zostalem zaproszony do Zarządu wyłącznie, żeby mieć Wierusza-Kowalskiego na pokładzie, dość szybkie wnioski oparte na ??? przecież nigdy się wcześniej nie spotkaliśmy, może warto w internecie sprawdzić podstawowe informacje, zanim takie uwagi się przekaże publicznie w małym ograniczonym kręga ale podczas oficjalnego uroczystego spotkania dla upamiętnienia Konstytucji 3 Maja. Zakładam że osoba publiczna kreująca wizerunek władz gminy powinna mieć takiewyczucie. Sprawiło mi to przykrość ale poweidziłem sobie, .... .

Próbowałem również umówić się na spotkanie w sprawie upamiętnienia fundatora — termin otrzymałem… "za trzy miesiące". W międzyczasie zaproponowano mi, żebym ustawił kilka zdjęć w korytarzu za główną salą, co za wspaniałomyślność!

Ostatecznie padła równie wspaniałomyślna sugestia, żeby kolejny światowy zjazd rodziny Wierusz-Kowalskich mógłby się odbyć w Pałacu ... Kultury. Rozumiem, że na czas zjazdu obiekt ten będzie przemianowany na Pałac Wierusz-Kowalskich, a z piwnicy zostanie wyciągnięta tablica informacyjna... a później wróci do starego.

Naprawdę? Mamy pałac Mikorzyn, Posada,

odzyskany dom Alfreda Wierusza-Kowalskiego — nie wspominając już jego muzeum w Suwałkach, i we wszystkich tych miejscach jest, zapewniam Panstwa informacja do kogo należał, mamy dzięki Bogu gdzie się podziać.